Üye Girişi Yap

Lütfen aşağıdaki bilgileri girip "Giriş" tuşuna basınız.
Sicil Numaranız :
TCKN :
Şifre :
Şifremi Unuttum ?    


  Üye Değil iseniz Lütfen Kayıt Olun
İş Bankası Emekli Sandığı Vakfı
Sosyal Güvenlik ve Temel Kavramlar

Sosyal Güvenlik ve Temel Kavramlar

Sosyal güvenlik; gelirleri ne olursa olsun, kişilere belirli sosyal riskler (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık, malullük, yaşlılık, ölüm, işsizlik) karşısında gelir ve sağlık güvencesi sağlama görevini yerine getiren uygulamalar bütünüdür.

Sosyal güvenlik sisteminde 3 ana sigorta kolu yer almakta olup,

  • Kısa vadeli sigorta kolu kapsamında, iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık ve analık hallerinde geçici iş göremezlik geliri bağlanması, doğum/emzirme yardımı ve iş göremezlik ödeneği,
  • Uzun vadeli sigorta kolu kapsamında yaşlılık, malullük ve ölüm aylığı bağlanması,
  • Sağlık yardımları

sağlanmaktadır. Ayrıca gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği ile sigortalının ölümü halinde cenaze ödeneği verilmektedir.

Sağlanan yardımlardan, sigortalının yanında belirli koşullar dahilinde hak sahibi ve bakmakla yükümlü olunan kişiler tanımına girenler de faydalanmaktadır.

Hak sahibi, sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü halinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasını,

Bakmakla yükümlü olunan kişi, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;

a)    Eşini,

b)    18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 05.06.1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını,

c)    Geçiminin sigortalı (genel sağlık sigortası) tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını, (Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla anne ve babaya toplam %25 oranında; anne ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın diğer şartları taşıması halinde toplam %25 oranında aylık bağlanır.)

ifade eder.

Ayrıca, uzun vadeli sigorta kolları kapsamında yapılması gereken yardımlara hak kazanılıp kazanılmadığının tespitinde, sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş, bağlanacak aylıkların hesabında ise ortalama aylık kazanç ile yine prim ödeme gün sayısına göre işlem yapılır.

Sigortalılık Süresi

Sigortalılık süresi, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına bağlı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih ile tahsis yapılması için yazılı istekte bulunduğu tarih, ölen sigortalılar için de ölüm tarihi arasında geçen süredir. Diğer bir anlatımla, sigortalılık süresi sigortalılık başlangıcı ile tahsis talep ya da ölüm tarihi arasında geçen zaman dilimidir. Bu durumda, sigortalılık süresinin tamamen çalışılarak ya da prim ödenerek geçirilmiş olması koşul olmadığı gibi, bu sürenin başlangıç ve sonu arasında sigortalının aralıklı ya da birden çok statüde çalışmasının, sigortalılık süresinin belirlenmesinde bir önemi bulunmamaktadır.

Prim Ödeme Gün Sayısı

5510 sayılı Kanun malullük, yaşlılık ve ölüm aylıklarına hak kazanmada belli bir prim ödeme gün sayısını koşul olarak aramaktadır. Prim ödeme gün sayısı; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak geçen sürelere ait gün sayısını ifade eder.

Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir. Primlerin hesabına esas tutulan günlük kazanç sigortalının bir ay içinde prime esas tutulan kazancının otuzda biridir.

Yaş

Yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanmasına ilişkin haklardan yararlanmak için 5510 sayılı Kanunda yer alan şartlardan biri de yaş’tır. Bu koşul, yaşlılık aylığına hak kazanılması yönünden önem taşıdığı gibi, ölen sigortalının özellikle erkek çocuklarına bağlanan gelir ve aylıkların hangi yaşa kadar ödeneceğinin belirlenmesinde de etkendir.

Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP )

Belirli yaş, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirip emeklilik ve yaşlılık aylığı bağlanan sigortalıların yaşlılık aylığı kesilmeden hizmet akdine tabi çalışmaları halinde işverenlerinden, kendi adına ve hesabına tabi çalışmaları halinde ise kendilerinden alınan primdir. (01.03.2016 tarihinden itibaren emekli olan sigortalıların   4/1-(b) kapsamındaki çalışmaları sigortalı çalışma olarak değerlendirilmeyecek ve aylıklardan sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılmayacağı gibi aylıkları da kesilmeyecek olup, konuya ilişkin detaylı açıklamalara sitemizin ilgili bölümden ulaşabilirsiniz.)